Giải pháp nâng cao ý thức chấp hành pháp luật giao thông đường bộ trên địa bàn huyện Tân Hồng

Những năm qua, tình hình trật tự an toàn giao thông (TTATGT) đường bộ trên địa bàn huyện Tân Hồng có nhiều chuyển biến tích cực, khởi sắc, theo thống kê số vụ vi phạm pháp luật về TTATGT đường bộ có chiều hướng giảm qua các năm trên các tiêu chí. Tuy nhiên, thời gian qua vẫn xảy ra những vụ tai nạn giao thông (TNGT) nghiêm trọng ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe và cuộc sống bình yên, hạnh phúc của mọi người. Lỗi gây TNGT chủ yếu do ý thức chấp hành pháp luật khi tham gia giao thông; đi không đúng phần đường, làn đường; sử dụng rượu bia khi tham gia giao thông và các lỗi tổng hợp từ những nguyên nhân khác, như: gặp phải tình huống bất ngờ, hệ thống cơ sở hạ tầng chưa đảm bảo đủ điều kiện an toàn khi tham gia giao thông (đèn chiếu sáng, biển báo, dải phân cách…).

TNGT là điều không ai mong muốn nhưng có thể xảy ra với bất kì ai, vào bất kỳ thời điểm nào khi chúng ta tham gia giao thông, không phân biệt tuổi tác, nghề nghiệp hay địa vị xã hội và tất nhiên sẽ để lại nhiều hệ lụy nặng nề đối với cả bản thân, gia đình cũng như xã hội. Trong các nguyên nhân xảy ra TNGT trên địa bàn huyện Tân Hồng thời gian qua, theo phân tích đánh giá và thống kê của các cơ quan chức năng, được biết nguyên nhân cơ bản vẫn là sự thiếu ý thức của người tham gia giao thông. Vì vậy, để góp phần kìm chế, làm giảm vụ việc và các thiệt hại do TNGT gây ra, thiết nghĩ tất cả chúng ta cần chung tay xây dựng văn hóa tham gia giao thông hay nâng cao ý thức tham gia giao thông của mỗi người. Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng mang tính chiến lược, lâu dài, cần phải có sự chung tay của mỗi cá nhân, gia đình, các cơ quan, ban ngành, đoàn thể và các tổ chức chính trị - xã hội khác trên địa bàn.

Những hành vi vi phạm giao thông và ý thức chưa cao của người dân xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm yếu tố chủ quan và khách quan.

Nguyên nhân chủ quan

Thứ nhất, Thiếu nhận thức về pháp luật giao thông. Hiểu biết hạn chế, một bộ phận người dân, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa, không nắm rõ các quy định cơ bản về luật giao thông. Chủ quan và xem nhẹ hậu quả, người dân thường cho rằng vi phạm giao thông là việc nhỏ, không gây hậu quả nghiêm trọng.

Thứ hai, Tâm lý chủ quan và thói quen xấu, thói quen tùy tiện đi đường không tuân thủ quy định, như đi ngược chiều, vượt đèn đỏ hoặc không sử dụng tín hiệu xin đường. Tâm lý “quen thuộc địa phương”, người dân thường nghĩ rằng trên các tuyến đường nhỏ, quen thuộc như đường làng, ngõ xóm, không cần tuân thủ luật giao thông.

Thứ ba, Thiếu ý thức cộng đồng, chưa hình thành văn hóa giao thông, một số người chưa nhận thức được rằng chấp hành giao thông không chỉ bảo vệ bản thân mà còn là trách nhiệm với cộng đồng. Tâm lý “ai cũng làm thế”, việc thấy nhiều người vi phạm giao thông mà không bị xử phạt khiến người dân dễ bắt chước và lặp lại hành vi xấu.

Nguyên nhân khách quan

Thứ nhất, Giáo dục và tuyên truyền chưa đủ sâu rộng. Thiếu các chương trình giáo dục giao thông thường xuyên, việc tuyên truyền luật giao thông chủ yếu diễn ra trong các chiến dịch ngắn hạn, chưa đủ để tạo thói quen và nhận thức bền vững. Tuyên truyền chưa đúng đối tượng, một số nhóm đối tượng như học sinh, thanh thiếu niên, hoặc người dân vùng sâu, vùng xa chưa được tiếp cận đầy đủ thông tin về luật giao thông.

Thứ hai, Hạ tầng giao thông chưa đồng bộ. Thiếu biển báo và đèn tín hiệu, ở các khu vực nông thôn hoặc vùng sâu, vùng xa, hệ thống biển báo, vạch kẻ đường, và đèn tín hiệu giao thông còn thiếu hoặc không rõ ràng, khiến người dân không có căn cứ để tuân thủ. Đường sá xuống cấp, nhiều tuyến đường nhỏ, gồ ghề, hoặc không đảm bảo an toàn, gây khó khăn trong việc di chuyển và tuân thủ các quy định giao thông.

Thứ ba, Công tác kiểm tra, xử lý vi phạm còn hạn chế. Sự thiếu đồng bộ, việc tuần tra kiểm soát giao thông ở địa phương không được thực hiện thường xuyên hoặc tập trung chủ yếu vào các tuyến đường lớn, bỏ sót khu vực nông thôn. Chưa đủ răn đe, nhiều trường hợp vi phạm chỉ bị nhắc nhở hoặc phạt nhẹ, không đủ sức răn đe, khiến người dân không nghiêm túc chấp hành luật.

Thứ tư, Tác động xã hội và môi trường sống. Thiếu gương mẫu từ cộng đồng, nếu nhiều người xung quanh vi phạm giao thông mà không bị xử lý, tâm lý bắt chước và thiếu trách nhiệm dễ lan rộng. Ảnh hưởng của văn hóa “đường làng” các vùng nông thôn, người dân thường có thói quen đi xe không đội mũ bảo hiểm hoặc chở nhiều người.

Ngoài ra, sự phát triển kinh tế không đồng đều. Gia tăng phương tiện cá nhân, việc sở hữu xe máy, ô tô tăng nhanh trong khi người dân chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng điều khiển phương tiện an toàn. Thiếu đồng bộ trong đào tạo lái xe, một số người dân được cấp bằng lái nhưng chưa được hướng dẫn thực hành đầy đủ, dẫn đến việc sử dụng phương tiện chưa thành thạo. Hạn chế trong giáo dục giao thông tại trường học, chưa được tích hợp vào chương trình chính khóa, môn học về an toàn giao thông chưa trở thành một phần bắt buộc trong giáo dục phổ thông, điều này khiến thế hệ trẻ chưa được trang bị ý thức và kiến thức đúng đắn từ sớm.

Những nguyên nhân trên không chỉ là vấn đề của riêng một cá nhân hay nhóm người, mà còn phản ánh những thách thức lớn trong quản lý và xây dựng văn hóa giao thông. Để nâng cao ý thức chấp hành luật giao thông, cần có sự thay đổi đồng bộ trong giáo dục, hạ tầng, và cách thức kiểm soát vi phạm.

Việc nâng cao ý thức chấp hành pháp luật giao thông không chỉ giúp giảm thiểu tai nạn mà còn xây dựng một môi trường giao thông văn minh, an toàn. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nâng cao ý thức chấp hành pháp luật giao thông:

Thứ nhất, tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục pháp luật giao thông cho người dân

Đẩy mạnh tuyên truyền đến mọi tầng lớp nhân dân. Sử dụng các phương tiện truyền thông, phát huy vai trò của đài phát thanh, truyền hình, mạng xã hội để truyền tải các thông điệp về an toàn giao thông. Ví dụ: Phát sóng các video ngắn về hậu quả của vi phạm giao thông hoặc các câu chuyện thực tế. Tuyên truyền tại các điểm dân cư, tổ chức các buổi nói chuyện tại khóm, ấp, chợ, trường học để phổ biến kiến thức giao thông.

Tích hợp giáo dục giao thông vào trường học, đưa vào chương trình chính khóa, xây dựng môn học hoặc chuyên đề về an toàn giao thông cho học sinh từ bậc tiểu học đến trung học phổ thông. Học thực tế, tổ chức các hoạt động thực hành như tham gia giao thông an toàn, dựng mô hình giao thông tại trường để học sinh làm quen.

Tập trung vào nhóm đối tượng đặc thù. Về học sinh, sinh viên, phối hợp với nhà trường để tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật giao thông, hoặc chiến dịch "Thanh niên với văn hóa giao thông". Về người lao động nông thôn, tuyên truyền thông qua các tổ chức hội nông dân, hội phụ nữ.

Thứ hai, tăng cường quản lý, kiểm tra và xử lý vi phạm

Đẩy mạnh tuần tra giao thông. Tăng cường sự hiện diện của lực lượng chức năng, lập các chốt kiểm tra tại những điểm giao thông phức tạp, các tuyến đường có mật độ vi phạm cao. Ứng dụng công nghệ, lắp đặt hệ thống camera giám sát giao thông tại các giao lộ lớn và tuyến đường trọng điểm.

Xử lý nghiêm minh và công khai. Tăng mức xử phạt đối với các hành vi nguy hiểm như vượt đèn đỏ, chạy quá tốc độ quy định, không đội mũ bảo hiểm, cần có mức phạt đủ sức răn đe. Công khai vi phạm, thông báo công khai các trường hợp vi phạm nghiêm trọng trên các phương tiện truyền thông để cảnh tỉnh cộng đồng. Phát triển hệ thống phản ánh vi phạm như cổng thông tin giao thông, xây dựng kênh để người dân có thể phản ánh trực tiếp các vi phạm giao thông hoặc những điểm đen giao thông.

Thứ ba, cải thiện và đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông

Nâng cấp hệ thống đường sá, xây dựng đường giao thông an toàn, nâng cấp các tuyến đường Quốc lộ, các tuyến liên tỉnh, liên huyện, liên xã, bổ sung các biển báo, vạch kẻ đường và gờ giảm tốc. Khắc phục điểm đen giao thông, ưu tiên cải tạo những đoạn đường thường xảy ra tai nạn, như các khúc cua nguy hiểm hoặc giao lộ không có tín hiệu.

Lắp đặt thiết bị hỗ trợ như biển báo và đèn tín hiệu, lắp đặt thêm đèn tín hiệu giao thông và biển báo ở các khu vực đông dân cư; Camera giám sát, bố trí tại các điểm nóng giao thông để hỗ trợ xử lý vi phạm và nâng cao ý thức tự giác của người dân.

Thứ tư, huy động sự tham gia của cộng đồng

Phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, tổ chức các chiến dịch như "Tuyến đường an toàn giao thông", "Gia đình không vi phạm giao thông". Tổ chức thi đua, phát động phong trào "Khu dân cư không vi phạm giao thông" và khen thưởng những tập thể, cá nhân điển hình góp phần nâng cao ý thức chấp hành luật giao thông.

Tăng cường trách nhiệm của gia đình, giáo dục ý thức từ cha mẹ cần làm gương trong việc chấp hành giao thông, đồng thời hướng dẫn con em tuân thủ và thực hiện đúng pháp luật. Đẩy mạnh các phong trào Ngày hội an toàn giao thông, tổ chức các sự kiện giao lưu, hội thảo để nâng cao nhận thức. Khuyến khích người dân tham gia giám sát và báo cáo các vi phạm giao thông.

Thứ năm, tăng cường phối hợp liên ngành và hợp tác quốc tế

Kết hợp giữa cơ quan chức năng và trường học, phối hợp để tổ chức các lớp học luật giao thông cho học sinh và phụ huynh. Hợp tác với doanh nghiệp, đối với các công ty vận tải, cần kiểm tra chặt chẽ việc tuân thủ pháp luật giao thông của tài xế. Hợp tác quốc tế, tham khảo kinh nghiệm quản lý giao thông từ các nước tiên tiến để áp dụng phù hợp.

Thứ sáu, ứng dụng công nghệ vào quản lý giao thông

Ứng dụng giao thông thông minh, triển khai hệ thống quản lý giao thông thông qua các ứng dụng, giúp người dân cập nhật nhanh tình hình giao thông. Hệ thống đào tạo trực tuyến, tạo các khoá học online về an toàn giao thông, cung cấp tài liệu và video hướng dẫn.

Việc nâng cao ý thức chấp hành pháp luật giao thông không chỉ là trách nhiệm của chính quyền mà còn là nhiệm vụ chung của toàn thể cộng đồng. Ý thức giao thông không chỉ dừng lại ở việc tuân thủ quy định mà còn thể hiện sự tôn trọng mạng sống của bản thân và người khác, là biểu hiện của một xã hội văn minh.

Những giải pháp được đề ra, từ giáo dục, tuyên truyền, đến cải thiện hạ tầng và xử lý vi phạm, cần được thực hiện đồng bộ, kiên quyết, và liên tục. Mỗi cá nhân phải nhận thức rõ rằng, mỗi hành động nhỏ như đội mũ bảo hiểm, dừng đúng đèn tín hiệu hay nhường đường đều góp phần tạo nên một môi trường giao thông an toàn, lành mạnh hơn.

Huyện Tân Hồng không chỉ cần những con đường tốt hơn mà còn cần những con người có ý thức hơn. Đó là con đường để xây dựng không chỉ sự an toàn trên những chuyến xe mà còn là niềm tin vào sự phát triển bền vững của địa phương. Hãy cùng nhau xây dựng văn hóa giao thông – nền tảng cho sự văn minh và tiến bộ của xã hội.

Trường Tươi